Ahmet Taşgetiren: En problemlisi Trump’a fazla angaje olmuş gözüküp, insanların, Müslümanların tepkisine yabancı kalmak

Dünyanın en güçlü ülkesinin başkanı.

Bu yönüyle de, attığı her adım dünyayı hareketlendiriyor.

7 Müslüman ülke vatandaÅŸlarına “ABD’ye giriÅŸ yasağı” koyması ise, öncelikle Ä°slam dünyasını hareketlendirdi.

“Biz nasıl okumalıyız olayı?” gibi bir soru geldi gündemimize yerleÅŸti.

Amerika’da evet Trump halk oyu ile seçildi ama onbinlerce insan da birçoÄŸu Müslüman olmamasına raÄŸmen “Biz müslümanız” diye Trump’ın kararına tepki gösteriyor.

- “Müslüman”olarak Trump’ın kararı ile ilgili bir tavrımız olacak. Nasıl bir tavır olsun o? “Müslüman” olarak belki yarınlarda Trump’ın Ä°slam dünyası, mesela Kudüs ile ilgili politikaları konusunda da tavır koyacağız. Nasıl olmalı o tavırlar?

- “Ä°nsan” olarak bir tavrımız olacak. “Tarihin sonu, - Son Ä°nsan” kitabı ile Sovyetler’den sonra “Liberalizmin zaferi”ni ilan eden Fukuyama, ÅŸimdilerde “Bakalım liberal sistem Trump tipi bir adamı dizginleyebilecek mi?” sorusunu soruyor. Biz ne diyelim?

- Ve “Türkiyeli” olarak bir tavrımız olacak. “Trump bir baÅŸkan” dedim ve Türkiye, tam da “BaÅŸkanlık sistemi”ni oylayacağı bir referandum sürecinin içinde. Trump’ın baÅŸkanlık modelinden Türkiye’ye nasıl bir izlenim yansıyacak?

Türkiye, referandum sürecine girinceye kadar epeyce bir süre “Dünyada baÅŸkanlık sistemi örnekleri” tartışması yaptık. “Kötü örnekler, iyi örnekler” tasniflerine yöneldik. Amerika “ideal örnekler” arasındaydı. Denge ve denetlemenin iyi iÅŸlediÄŸi bir baÅŸkanlık sistemi idi ABD’deki. Yargısı, Temsilciler Meclisi ve Senato’da somutlaÅŸan Yasaması ve medyayı da içinde barındıran sivil toplumu, BaÅŸkan’ı denetlerdi.

Türkiye, eyalet sistemi noktasında ABD örneÄŸine benzemeyebilirdi, üniter yapı hassasiyeti Türkiye için önemliydi ama baÅŸka özellikleriyle basbayağı taklit edilebilirdi. BaÅŸka farklılıklar ya da benzerliklerle sonuçta “Türk tipi baÅŸkanlık” denilen bir metin ortaya çıktı.

Tabii henüz yoÄŸun bir tartışma ortamındayız. Mevcut metin “Tek AdamlaÅŸma”ya yol açar mı, sorusu en keskin tartışma alanlarından birisi. Denge - Denetleme bizde olabilecek mi, Yargı - Yasama erkleri, Ä°cra karşısında bağımsızlığını koruyabilecek mi soruları tartışılıyor.

Amerika örneÄŸine gelirsek, bizdeki yansımalar planında baktığımızda, mesela New York Federal Mahkemesi’nin Trump’ın göçmenlere iliÅŸkin kararını askıya almasını, 16 Eyalet Savcısının ortak bir bildiri ile Trump’a karşı çıkmasını özellikle muhafazakar kamuoyunun takdirle karşıladığını görebiliyoruz. Aynı ÅŸekilde Amerikan kamuoyunun  “BaÅŸkan”a karşı “Hepimiz müslümanız” diye tepki göstermesini de selamlıyoruz.

Soru ÅŸu: Gerek Yargı’dan, gerekse kamuoyundan gelen tepkiler Trump’ı dizginleyebilecek mi? Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçilerden bile Trump’a tepkiler olduÄŸuna dair haberler geliyor. Yani Yasama alanından bir fren söz konusu olabilecek mi?

Malum Trump’ın bu ilk çıkışları, “BaÅŸkanlık kararları” denilen bir yetki ile alınıyor. ABD’de BaÅŸkan’a bu yetkiler tanınmış. Ve ÅŸimdi o yetkilerin nasıl kontrol altına alınabileceÄŸi üzerinde yoÄŸunlaşılıyor.

Bir süre önce bu sütunlarda, Serdar Turgut’un “Zaman otokrat liderler zamanı, ÅŸimdilerde üç otokrat lider, Trump, Putin ve ErdoÄŸan...” ÅŸeklinde kurgulanan yazısını analiz etmiÅŸ, bu benzetmenin ErdoÄŸan için risk olacağını belirtmiÅŸtim. Ne Putin’e ne de Trump’a kefil olunabilirdi.

Ä°ÅŸte geldi çattı Trump vak’ası. Aslında Grozni’yi ıskalasak bile Kırım’da da Putin vak’ası yaÅŸadık ama hadi neyse... 

Bir vatandaÅŸ, “vadedilenin bayağı altında bir uygulama söz konusu” demiÅŸ Trump’ın yaptığı için. Bunlar hazım ameliyesi. Ama Trump kolay hazmedilecek gibi görünmüyor. “Hepimiz Müslümanız”a“içerden” yabancılaÅŸmak da cabası.

En problemlisi Trump’a fazla angaje olmuÅŸ gözüküp, insanların, Müslümanların tepkisine yabancı kalmak.

“Türkiyeli”olarak da, ortaya çıkan problemin insandan mı, modelden mi kaynaklandığını anlamaya çalışacağız.